‘Postsilka’ and ‘dyvan’ on Family Archive photos by Belarusian Village Dwellers

Volha Labacheuskaya,
PhD in Art, Professor at the Belarusian State University of Culture and Arts

A number of social, economic, and political factors have had an impact on the development of the unique photographic practice with a ‘postsilka’  and a woven ‘dyvan’  on the background. You won’t find it in Russia, Ukraine, Lithuania or Poland. You can spot something peculiar in the attitude of people to photos at that time (they aimed to decorate themselves and everything around for a picture), as well as in the continuous popularity of weaving in Belarusian villages. 

‘Photo Studio’ By the Wall of a Village House

Photography practices vividly displayed in the pictures of the ‘Best Side’ collection have developed thanks to the emerged traveling photographers that used to wander from village to village and take pictures of the locals after WWII. Villagers usually didn’t have any means to make portraits and family pictures at photo studios located in bigger cities. This service was expensive, and it was hard to arrange a visit to a photographer. Amateur photography wasn’t yet widespread. You could pay for the work of a traveling photographer with milk, eggs, and whatever else you could offer. The house yard could often pass as a photo studio. Villagers frequently decorated a wall inside their house with woven ‘postsilka’ or ‘dyvan’ —  the most beautiful things in possession of any village household. Creating photo backgrounds like this was in a way an interpretation of studio practices that often used specific backgrounds for photos. 

Symbol of coziness and ‘paradise’ life

The history of a ‘postsilka’ and ‘dyvan’ on photos is closely connected with the history of the post-war village and its dwellers. Lack of light industry goods and money brought village women back to the craft of weaving, and they decorated their homes the way they could. At this time, ‘postsilka’ became an attribute of almost every local home. Gradually, this decoration stared being the main woven item of the house, central decoration of any village house interior. It represents both the new perception of beauty and wealth, everything that was lacking in a post-war village. From a functional interior item, it eventually evolved into the brightest decor element. Villagers could use a ‘postsilka’ to hang on the wall or cover the bed. This decoration became a symbol of coziness. Its colors and flowers represented dreams of a happy life and the lost paradise.

‘Postsilka’ and ‘dyvan’ became a must-have for every girl’s dowry. Weaving craft was passed from generation to generation, and practically any girl with a rare exception could make a ‘postsilka’ or ‘ruchnik’ . A ‘dyvan’ was a lot more complicated to make and required special skills and knowledge. Therefore, this decoration was often ordered at a weaver’s workshop.

At this time, migration of woven patterns, compositions, and techniques was at its peak. Women were actively adopting and using them in their creations. Modern territory of Belarus was divided into two parts: western and eastern. Before WWII weaving traditions in the west part were different from the east of Belarus. During the post-WWII migration wave, weaving techniques and patterns started to mix: women in the eastern part began to use ‘western patterns’. This period also became known as the booming time of the weaving craft. ‘Postsilka’ weaving turned into art and became a true delight for women. They put their dreams of a better life for them and their kids into their textile works of art.

‘Postsilka’ Moves to the City

‘Postsilka’s’ fate is connected to the history of the Belarusian village and its dwellers. In the early 1970s, it was quite common for city apartments to have a ‘postsilka’ on a couch, armchair or even a car seat. First generation city dwellers came from villages with their belongings: mothers and grandmothers gave them family most precious textile handcrafted with love. However, fashion changed with time, people’s living conditions improved,  and soon a handmade ‘ruchnik’, ‘postsilka’ and ‘dyvan’ became alien to city homes and interiors, concrete and this whole city lifestyle. In a modern city interior, a ‘postsilka’ would look odd and out of context. It’s too bright, alien and unfitting.

With time ‘postsilka’ that moved from the village to the city, started moving back, to the women that created them. They became unnecessary in the city. What used to be an attribute of prestige and wealth has now been forgotten and devalued. It’s possible that some people still keep these decorations as family relics. However, they lost their initial value a long time ago.

Villages have gradually lost their weaving traditions after the mid-1980s since factory products became available there. New generations of women stopped seeing weaving as an obligatory female occupation, while the older generation possessing the skills were getting lower in numbers. Nevertheless, it’s still possible to encounter woven pieces with intricate patterns in the modern village houses, despite their interior becoming a lot closer to the city apartments. Old family photos with a ‘postsilka’ as a significant decor item of the time also remind of the past.

The ‘Best Side’ collection of photos is particularly valuable because it shows us the people and household items in a post-war Belarusian village. It gives us an idea of that time, its day-to-day life, aesthetics, and beliefs of ordinary people.  

illustration by Anna Bundeleva

ПОСЦІЛКІ І ДЫВАНЫ НА СЯМЕЙНЫХ ФОТАЗДЫМКАХ БЕЛАРУСКІХ ВЯСКОЎЦАЎ

Вольга Лабачэўская,
доктар мастацтвазнаўства, прафесар Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта культуры і мастацтваў

Размова пра фотаздымкі на фоне посцілак і тканых дываноў не можа весціся толькі ў адной плоскасці. Сацыяльныя, эканамічныя і нават палітычныя фактары – кожны з іх паўплываў на з'яўленне гэтай унікальнай беларускай фатаграфічнай практыкі, якую мы не сустрэнем ні ў Расіі,  Украіне, Літве ці Польшчы. Асаблівасці можна ўбачыць як у адносінах людзей таго часу да здымкаў, для якіх яны імкнуліся ўпрыгожыць сябе і ўсё навокал, так і значна глыбей – у працяглай папулярнасці ў беларускай вёсцы традыцый ткацтва.
 

“ФОТАСАЛОН” ЛЯ СЦЯНЫ ВЯСКОВАЙ ХАТЫ

Фатаграфічная практыка, якая так яскрава ўвасоблена ў здымках  калекцыі «Найлепшы бок», пачала развівацца дзякуючы таму, што з’явіліся вандроўныя або, лепш сказать, “перасоўныя”  фатографы, якія ў пасляваенны час раз’язджалі  па вёсках і фатаграфавалі вяскоўцаў. У жыхароў вёсак часцей за ўсё не было сродкаў і магчымасцяў рабіць партрэты і сямейныя здымкі ў студыях, якія знаходзіліся ў гарадах і мястэчках.  Гэта паслуга каштавала нятанна, да і сама паездка да фатографа была складанай.  Аматарская фатаграфія ў тыя гады на вёсцы яшчэ не была пашырана. А працу прыхаднога фатографа часцей за ўсё  аплачвалі “натурай”, тым, што было даступна ў вёсцы: малаком, яйкамі і іншым. Фотастудыяй рабіўся  падворак сялянскай сядзібы: сцяна  хаты або гумна  прыбіралася для здымкаў саматканымі посцілкамі ці дыванамі, якія былі аднымі з самых прыгожых рэчаў у маёмасці калгаснікаў. Рабіць іх фонам для фотаздымкаў – своеасаблівае перайманне з студыйнай практыкі, у якой традыцыйна ўжываліся адмысловыя фоны. 

СІМВАЛ УТУЛЬНАСЦІ І “РАЙСКАГА” ЖЫЦЦЯ

Што датычыцца саміх посцілак і дываноў на фотаздымках, то яны маюць сваю ўласную гісторыю, якая непарыўна звязана з гісторыяй пасляваеннай вёскі і яе жыхарамі. Ва ўмовах дэфіцыту на тавары лёгкай прамысловасці і адсутнасці ў вяскоўцаў наяўных грошай пры працы за “палачкі”  жанчыны вярнуліся да ткацтва і як маглі ўпрыгожвалі свае хаты. У гэты час посцілкі ткалі амаль у кожнай хаце. Паступова посцілка пачынае быць галоўным тканым прадметам у доме, дэкаратыўным цэнтрам інтэр’еру сялянскай хаты. Яна канцэнтруе ў сабе новае ўяўленне аб прыгажосці і заможным жыцці, аб тым, чаго так не хапала ў пасляваеннай калгаснай вёсцы. З утылітарнай рэчы посцілка паступова становіцца самым яскравым  элементам дэкору. Посцілкі вешалі на сцены, засцілалі імі ложак – яны становяцца ўвасабленнем утульнасці. Іх колеры і малюнкi ўвасабляюць  мары аб шчаслівым жыцці, аб страчаным раi на зямлі.

Посцілкі і дываны робяцца абавязковай часткай дзявочага пасагу на вяселлі. Ткацкае  рамяство перадавалася з пакалення ў пакаленне, і, фактычна, кожная дзяўчына, за рэдкім выключэннем, магла самастойна, ці пры дапамозе бабулі, маці ці сябровак, зрабіць ручнік ці посцілку. За  больш складанымі па тэхніцы выканання дыванамі звярталіся да адмысловых майстрых, бо работа з імі патрабавала паглыбленых ведаў і ўменняў.

У гэты час назіраецца небывалая раней актыўная міграцыя ткацкіх арнаментаў, кампазіцый і тэхнік. Жанчыны актыўна пераймаюць іх i выкарыстоўваюць у сваей творчасцi. Сучасная тэрыторыя Беларусі да 1939 года была падзелена на дзве часткі: заходнюю і ўсходнюю.  У перадваенны час ткацкія традыцыі заходняй часткі Беларусі адрознівалiся ад тых, якімі карысталіся жанчыны на ўсходзе. Падчас масавай пасляваеннай міграцыі насельніцтва некаторыя арнаменты і тэхнікі пачалі перамешвацца, а на ўсходніх тэрыторыях пачалі ўсе часцей выкарыстоўваць «заходнія ўзоры». Гэтаму перыяду быў уласцівы і так званы «бум» ткацтва. Ткацтва посцілак набывае творчы характар, робіцца сапраўдным захапленнем для жанчын. У   тэкстыльныя творы  жанчыны ўкладаюць свае памкненні і жаданні лепшай долі для сябе і сваіх дзяцей і ўнукаў.

ГАРАДСКАЯ “ПРАПІСКА” ПОСЦІЛКІ

Лёс посцілкі  звязаны з гісторыяй беларускай вёскі і яе жыхароў. У пачатку 1970-х гадоў нярэдка ў гарадскіх кватэрах можна было ўбачыць канапы і крэслы, засланыя посцілкай, былі яны нават і на сядзеннях машын. Першыя пакаленні гараджан прыязджалі  з вёсак  у гарады са сваім пасагам: маці і бабулі надзялялі іх рукадзельным багаццем, у якое яны ўкладвалі свае майстэрства і душу, што яны лічылі прыгожым.  Аднак змяняліся моды, пашыраліся магчымасці людзей і самаробныя ручнікі, посцілкі і дываны зараз чужыя гарадскім дамам і інтэр’ерам, чужыя бетону і ўсяму гарадскому ўкладу жыцця.  У сучасным гарадскім  інтэр’еры посцілка выпадае  з кантэксту – яна  занадта яркая і грубаватая, выглядае дзікаватай, чужой, недарэчнай.

З цягам часу гэтыя посцілкі, якія пераязджалі з вёскі ў горад, сталі вяртацца назад, тым жа жанчынам і бабулям, якія іх рабілі, бо ў горадзе яны сталі непатрэбныя.  Тое, што раней было паказчыкам прэстыжу і дабрабыту, сёння цалкам абясцэнілася і забылася. Магчыма іх яшчэ хтосьці захоўвае як сямейныя рэліквіі, але гэтыя рэчы ўжо даўно згубілі сваю утылітарнасць і першародную каштоўнасць.

У вёсках традыцыя ткацтва пасля сярэдзіны 80-х гадоў  паступова  страчвалася:  у вясковы побыт прыходзяць фабрычныя вырабы. Новыя пакаленні жанчын перастаюць разглядаць ткацтва ў якасці абавязковага жаночага занятку, а старое пакаленне, якое яшчэ валодае рамяством, сыходзіць. Аднак у хатах, хоць і яны  вельмі змяніліся за апошнія дваццаць гадоў і не адрозніваюцца  ад гарадскіх інтэр’ераў, часам  яшчэ можна сустрэць квяцістыя і яскравыя посцілкі. Аб мінулым часе нагадваюць і старыя фотаздымкі, дзе посцілка побач з людзьмі засталася важным сведкам і дзеючай “асобай” свайго часу.

Калекцыя фотаздымкаў “Найлепшы бок” каштоўная тым, што яна  прадстаўляе нам вобраз людзей і рэчаў  пасляваеннай беларускай вёскі, канцэнтраванае ўяўленне аб тым часе, паўсядзённасці, густах, эстэтычных перавагах і ідэалах простых людзей.